Θεοφάνης Βασαγεώργης Φαρμακοποιός

Το 2004 εορτάστηκαν τα 550 χρόνια από την επανίδρυση της Σχολής. Οι εορταστικές εκδηλώσεις ξεκίνησαν με μεγαλοπρεπή τελετή στις 30-1-2004 παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου και των υπουργών Παιδείας Ελλάδος και Τουρκίας. Για να κατανοήσουμε όμως τον ιστορικό ρόλο που έπαιξε ανά τους αιώνες και τη μέχρι σήμερα συνεχή παρουσία της Μεγάλης του Γένους Σχολής, καλό είναι να κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή.
Στις αρχές του 15ου αιώνα οι Οθωμανοί Τούρκοι είχαν καταλάβει μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας και είχαν μετατρέψει τη Βαλκανική χερσόνησο σε επαρχεία της επικράτειάς τους.
Το δεσποτάτο του Μυστρά, το κράτος των μεγάλων Κομνηνών στην Τραπεζούντα, μαζί με την Βασιλεύουσα περίμεναν εναγωνίως το ολέθριο τέλος τους. Στον πνευματικό τομέα, η κατάσταση ήταν ακόμη χειρότερη. Πριν την Άλωση, οι επιφανέστεροι των λογίων κατέφυγαν στη Δύση, όπου κατέλαβαν σπουδαίες θέσεις στην πνευματική ιστορία της Ευρώπης κι υπήρξαν συντελεστές της Αναγέννησης. Όμως τα σχολεία της πατρίδας τους έμειναν χωρίς δασκάλους, τα δε εκκλησιαστικά και πολιτικά πράγματα έμειναν χωρίς λόγιους κι έμπειρους λειτουργούς.
Μετά την Άλωση οι εξανδραποδισμοί κι οι εξισλαμισμοί κατέστησαν την επιβίωση του γένους των Ελλήνων προβληματική. Τα μόνα στηρίγματα ήταν η Ορθόδοξη πίστη και η Ελληνική παιδεία. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Πατριάρχης Γεννάδιος, επωφελούμενος των προνομίων που έδωσε ο πορθητής σουλτάνος Μωάμεθ Β' επανίδρυσε το 1454 την “Πατριαρχικήν Ακαδημίαν” η οποία λειτουργούσε και πριν την Άλωση. Πρώτος διδάσκαλος και Σχολάρχης της Πατριαρχικής Σχολής υπήρξε ο Ματθαίος Καμαριώτης από την Θεσσαλονίκη, μαθητής του Γενναδίου αλλά και πνευματική προσωπικότητα η οποία καλύπτει σχεδόν όλο τον 15ο αιώνα.
Μετά τον θρυλικό γέροντα Ματθαίο Καμαριώτη, διευθύνουν και διδάσκουν στη Σχολή επιφανείς λόγιοι όπως οι Ζυγομαλάδες, ο Θεόφιλος Κρυδαλλεύς, ο Αλέξανδρος Δ' Μαυροκορδάτος, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Δωρόθεος Πρώιος, ο Κωνσταντίνος Κούμας, ο Φιλόθεος Βρυένιος, ο Γρηγόριος Παλαμάς και άλλοι.
Η Σχολή κατά καιρούς είχε διάφορες ονομασίες όπως, “Πάγκοινος Ακαδημία”, “Του Πανελληνίου Σχολή”, “Διδασκαλείον”, “Κοινόν του Γένους Μουσείον”, “Ελληνομουσείον”, “Ελληνομουσείον της Βασιλίδος των πόλεων”, “Παγγενής Σχολή”, “Το εν Κουρούτσεσμε του Γένους Μουσείον”, “Τέμενος των Μουσών”, “Ελληνικόν Σχολείον”, “Πατριαρχικόν Σχολείον”, έως την οριστικοποίηση το 1805 της ονομασίας “ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΣΧΟΛΗ”.

Στην Τουρκική γλώσσα ο όρος Γένος παραλείπεται εντελώς κι έτσι ονομάζεται Fener Mektebi Kebir (Μεγάλη Σχολή Φαναρίου). Συν τω χρόνω διαγράφεται και το Kebir και η ονομασία της Σχολής περιορίζεται Fener Rum Lisesi (Ρωμαίικο Λύκειο Φαναρίου.)
Από τη σύσταση της μέχρι το 1803 η Πατριαρχική Ακαδημία στεγάζεται σε διάφορα οικήματα του Φαναρίου. Το 1804 η Σχολή μεταφέρεται στο μέγαρο του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου στην Ξηροκρήνη (Κουρούτσεσμε). Εδώ η Σχολή λειτουργεί μέχρι το 1825 οπότε και επανέρχεται στην αρχική της έδρα στο Φανάρι για να μεταφερθεί και πάλι το έτος 1837 στην Ξηροκρήνη έως το 1849, οπότε και εγκαθίσταται οριστικώς πλέον στο Φανάρι.
Χάρη στις δωρεές του Γεωργίου Ζαρίφη, των πατέρων της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου καθώς κι άλλων δωρητών, στις 30 Ιανουαρίου 1880, εορτή των Τριών Ιεραρχών, εγκαθίσταται ο θεμέλιος λίθος ενός επιβλητικού ως έμελλε να είναι κτιρίου, που δεσπόζει επί του Κερατίου Κόλπου στη συνοικία του Μουχλίου και πλησίον του ομωνύμου ναού της Παναγίας. Αρχιτέκτονας ήταν ο Κωνσταντίνος Δημάδης.
Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν από τον Πατριάρχη Ιωακείμ Γ' στις 12 Σεπτεμβρίου 1882.
Η όλη δαπάνη του νέου κτιρίου ανήλθε στις 27.000 χρυσές λίρες. Η επιγραφή «Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή επί Ιωακείμ του Γ' 1880» που τέθηκε τότε επί της προσόψεως αφαιρέθηκε δυστυχώς κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 με επέμβαση των Τουρκικών αρχών.
Η διεύθυνση της Σχολής πριν την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας ανατίθεντο πάντοτε σε κληρικούς οι οποίοι έφεραν τον τίτλο του Σχολάρχου. Οι τελευταίοι Σχολάρχες υπήρξαν ο Μητροπολίτης Σάρδεων Μιχαήλ Κλεόβουλος και ο μέγας κατηχητής Αλέξανδρος Ζώτος. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, κατά την περίοδο της Τουρκικής Δημοκρατίας, η Σχολή λειτουργεί πλέον ως Γυμνάσιο-Λύκειο, οι δε Σχολάρχες είναι λαϊκοί.
Ο πρώτος μη κληρικός που ανέλαβε την διεύθυνση ήταν ο Σπυρίδων Ζαχαριάδης. Ακολουθούν οι Γεώργιος Δικταμπάνης, Ιωάννης Kαραγιάννης και Νικόλαος Μαυράκης, όλοι απόφοιτοι της Σχολής.
Στις μέρες μας στο πηδάλιο της διεύθυνσης της Σχολής βρίσκεται η κυρία Βικτωρία Λαιμοπούλου η οποία, μαζί με τους συνεργάτες της εκπαιδευτικούς, συνεχίζει το έργο της Μεγάλης του Γένους Σχολής παρά τις αντιξοότητες.
Στη Μεγάλη του Γένους Σχολή μαθήτευσαν νέοι από όλες τις περιοχές του Ελληνισμού: Μικρά Ασία, Πελοπόννησο, Ήπειρο, νησιά του Αιγαίου, Θράκη, και φυσικά και από την Κωνσταντινούπολη.
Μεταξύ των αποφοίτων διακρίθηκαν ανώτεροι κληρικοί, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθώς και πλήθος εκπαιδευτικών οι οποίοι συνετέλεσαν στη σφυρηλάτηση της εθνικής συνείδησης.
Σταχυολογώ μερικά ονόματα:

• Δημήτριος Κάντεμιρ, πρίγκιπας της Μολδαβίας, έζησε τον 17ο και αρχές του 18ου αιώνα.
• Παύλος Καρολίδης, ιστορικός, καθηγητής πανεπιστημίου.
• Βλάσης Γαβριηλίδης, δημοσιογράφος, λόγιος και ένας από τους κορυφαίους ανακαινιστές της Ελληνικής δημοσιογραφίας.
• Φωκίων Δημητριάδης, ταλαντούχος σκιτσογράφος.
• Γιάννης Γρυπάρης, ποιητής, μεταφραστής αρχαίων τραγικών και ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της πρώτης μεταΠαλαμικής γενιάς.

Πριν από τις απελάσεις των Ελλήνων υπηκόων το 1964 η Σχολή είχε 448 μαθητές. Το επόμενο σχολικό έτος (1964-1965) ο αριθμός πέφτει στους 228 και έκτοτε η μείωση του αριθμού των μαθητών συνεχίζεται ραγδαία.
Στις μέρες μας η Μεγάλη του Γένους Σχολή λειτουργεί ως μεικτό Γυμνάσιο-Λύκειο κι έχει γύρω στους 60 μαθητές και μαθήτριες.
Η Μεγάλη του Γένους Σχολή υπήρξε η ζωογόνος πνοή της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας, της αρχαίας φιλοσοφίας και της ιστορίας, αλλά και ο αναμεταδότης φάρος της ορθόδοξης παρακαταθήκης.

Η Μεγάλη του Γένους Σχολή - 553 χρόνια προσφοράς στην παιδεία